Kolonoskopi nedir?
Kalın barsağın, kamerayla incelenmesi için ışıklı ve kıvrılabilen bir ince boruyla makattan girilerek incelenmesi
Kolonoskopi, ilaçlı röntgen filmlerine göre daha kesin bir tanı yöntemi olup, tanı özelliğine ek olarak bazı durumlarda tedavi edici özelliği de vardır. Bu sayede barsak divertikülü, iltihabi barsak hastalığı, barsak kanseri vb. hastalıkların tanısı konulup, parça alınarak patolojik tetkikle ayırımı da gerçekleştirilebilir. Bu işlem sırasında, gerekiyorsa iç organların fotoğraflarının alınması mümkündür.
İşlem öncesi bir hazırlık gerekir mi?
Evet, kolonoskopi’nin ideal bir sonuç vermesi için barsakların tam olarak temizlenmiş olması(barsak hazırlığı, kolon hazırlığı, barsak temizliği veya kolon temizliği)gerekmektedir.
Barsak hazırlığı nasıl yapılmalıdır?
Bu konuda çok çeşitli yöntemler vardır. En sık kullanılan iki yöntemi belirtmek gerekir. Doktorunuz ile birlikte size uygun olan barsak hazırlığı yöntemi seçilmelidir.
Barsak hazırlığı sırasında düzenli olarak kullandığım ilaçlarımı alabilirmiyim?
Kalp, tansiyon vb. ilaçların büyük bir çoğunluğu alınabilir. Ancak, ASPİRİN, romatizma ve ağrı ilaçları, KANI SULANDIRICI İLAÇLAR(Aspirin®, Coraspin®, Ecoprin®, Dispril®, Coumadin®, Heparin®, Plavix®, Pradaxa® vb.), insülin, demir ilacı veya antibiyotik kullanıyorsanız doktorunuzu uyarınız. Kan sulandırıcı ilaçların doktor kontrolünde 7 - 10 gün öncesinden kesilmesi gereklidir. Ayrıca mutlaka allerjileriniz konusunda doktorunuzu uyarınız.
Kolonoskopi hiçbir yakınması olmayan kişilere yapılır mı?
Evet yapılır. Kalın barsak kanseri, kanser ölümlerinin akciğer ve meme kanserlerinden sonra üçüncü sıradaki sebebidir. Bu nedenle, 50 yaş üzerindeki kişilere tarama testi olarak kolonoskopi önerilmektedirler. Her beş yılda bir bu tarama yapıldığında bu tür kanserlerin büyük ölçüde önlenebildiği bilinmektedir. Özellikle birinci derecede akrabalarında kalın barsak kanseri öyküsü olan kişilere tarama amaçlı yapılması tavsiye edilmektedir. Düzenli olarak 50 yaştan itibaren yılda bir kez dışkıda gizli kan testi, 5 yılda bir kez sigmoidoskopi(kalın barsağın sol yarısının incelenmesi)ve kolonoskopi(10 yılda bir kez)yapılması önerilmektedir.
Kolonoskopi yapılacak gün yemek yiyebilir miyim?
Kolonoskopi yapılana kadar hiçbir şey YEMEYİN ve İÇMEYİN. Ortalama işlem öncesinde en az 8 saatlik bir açlık süresi arzulanmaktadır.
Bu aletten bana hastalık bulaşır mı?
Hayır bulaşmaz, çünkü bakteri, virüs ve mantar gibi zararlı mikropları yok etmek için tetkik öncesinde, tüm endoskopi cihazlarına mekanik temizlik ve ardından da özel makinelerle dezenfeksiyon işlemi yapılmaktadır.
Kolonoskopi işlemi nasıl gerçekleşir?
İşlem genellikle ağrısız olup rahat seyreder. İşlem sırasında hava verilmesine bağlı olarak, hafif baskı hissi ve karın krampları hissedebilirsiniz. İşlem öncesinde rahatlamanız için bazı ilaçlar yapılacağından pek huzursuzluk hissetmezsiniz. Siz sırtüstü veya yan tarafınıza doğru yatarken doktorunuz tetkike başlayacaktır. Kolonoskopi işlemi 15 ile 60 dakika arasında sürmektedir. Ayrıca, işlem sonrasında 1-2 saatlik bekleme süresi uygulanmaktadır. Kalın bağırsağın aşırı kıvrımlı veya uzun olması, daha önce geçirilmiş karın ameliyatlarına bağlı yapışıklıklar nedeniyle kolonoskopi aletini istenen yere kadar ilerletmek mümkün olmayabilir, benzer durumlarda bazen tetkikin tekrarı istenebilir.
İşlem sırasında normal dışında bir durum görülürse ne olur?
Doktorunuz belirli bir bölgenin ileri tetkikine karar verirse, o bölgeden kolonoskop içinden geçirilen bir tel yardımı ile parça(biyopsi)alabilir. Biyopsi sadece kanser şüphesinde değil, birçok selim(iyi)huylu hastalığın ayırıcı tanısında da tercih edilmektedir. Kanama nedeniyle işlem yapılması durumunda, bu odaklara iğne ile ilaç verilebilir veya elektrik akımı(koter)ile yakılabilir. Böylece çoğu zaman kanamayı durdurmak mümkün olabilir. Bu işlemler ağrıya yol açmaz.
Kolonoskopi tetkikinin en büyük yararı nedir?
Kalın barsak kanserlerine büyük ölçüde polip denilen küçük, selim ve iyi huylu olan urların yol açtığı bilinmektedir. Ancak, bu urlar zaman içinde kötü özellikler kazanabilmekte, yani kanserleşebilmektedirler. Kolonoskopi yardımı ile bunları çıkartmak ve hastayı takip etmek mümkün olmaktadır.
Barsak polipleri nasıl çıkartılır?
Polipler kolonoskop içinden geçirilen telden bir kement yardımı elektrik akımı ile yakılarak(koter ile)çıkartılır. İşlem ağrısızdır.
İşlem sonrası nasıl seyreder?
İşlem sırasında hava verilmesine bağlı olarak, gaz çıkartma gereksinimi duyabilirsiniz. Doktorunuz size işlemin sonuçlarını açıklayacaktır. Tetkik sırasında ağrı duymamanız için çeşitli sakinleştirici veya anestezi ilaçları yapılacağından, işlem sonrasında refleksleriniz etkileneceğinden, ARAÇ KULLANMANIZ SAKINCALIDIR. Aynı şekilde banka işlemleri ve borsa işlemlerini işlemden kısa bir süre yapmak, hatalı kararlar alınmasına yol açabileceğinden uygun değildir. Bu nedenle mümkünse tetkike bir yakınınızın refakatinde gelmenizde yarar vardır. Doktorunuzun önereceği süreden sonra gıda alabilirsiniz.
Bu işlemin komplikasyonları var mıdır?
Evet kullanılan sakinleştirici ilaçlara allerji gelişebilir veya çok nadiren biyopsi veya polip çıkartılma yerlerinden kanama veya delinme olabilir. Kanama çoğunlukla işlem sırasında durdurulur. Delinme çok ender de olsa cerrahi girişim gerektirebilir. Şiddetli karın ağrısı, ateş, titreme veya makattan yarım bardaktan fazla kan gelmesi durumlarında doktorunuzu arayınız. Bu sorunlar birkaç gün içinde görülür. Kolonoskopi yerine sanal kolonoskopi yapılsa olur mu? Sanal kolonoskopi bilgisayarlı tomografi(BT kolonoskopi)veya manyetik rezonans görüntüleme(MRG kolonoskopi)cihazlarından yararlanarak kalın bağırsağın üç boyutlu görüntülerinin elde edilmesidir ve standart kolonoskopi ile eşdeğer değildir.
Sanal kolonoskopinin zayıf noktaları
- İşlem sırasında barsakta polip veya kanser belirlenirse çıkartılamaz veya parça alınamaz ve hastaya ek olarak kolonoskopi yapmak gerekir. - Bilgisayarlı tomografi ile yapıldığında hasta X ışını alır. - Sanal kolonoskopide 2 ile 10 mm arasındaki çapta polipler rahatlıkla gözden kaçabilir, ancak standart kolonoskopide bunlar çok rahatlıkla belirlenebilir. Bu nedenle standart kolonoskopi halen kalın barsak taramasında ‘altın standart’ olarak kabul görmektedir.
Kolonoskopi yerine kalın barsak röntgeni yapılsa olur mu?
Kalın barsak röntgeni(kalın barsak filmi, kolon filmi, kolon grafisi, lavman opaklı kolon grafisi, çift kontrastlı kolon grafisi)kolonoskopi ile aynı hizmeti vermez.
Kalın barsak röntgeninin zayıf noktaları
- Tetkik sırasında X ışını(radyasyon)alınır. - Basınçlı verilmesi durumunda bağırsakta delinme(perforasyon)olabilir. - Kolonoskopi tetkikinde bağırsakta yeterince temizlemeyen dışkı kalıntıları emilebilir(aspirasyon)yada yıkanabilir(irigasyon), ancak kalın bağırsak filmi yapılırken bu gerçekleştirilemez - Barsakta polip veya kanser belirlenmesi durumunda, polibi çıkartmak(polipektomi girişimi)veya tümörden biyopsi almak için ayrıca kolonoskopi gerekir. - Hastaların % 40’ında kalp ritim bozukluğu(aritmi)gelişebilir.
Barsak hazırlığı YÖNTEMİ – BİR GÜNLÜK Örneğin kolonoskopi tetkikinin PAZARTESİ günü sabah saatlerinde yapılacağını varsayarsak:
Tetkikten bir gün önceden itibaren(örneğe göre PAZAR günü)posa bırakmayan, tanesiz ve sulu gıdaların alınmasında fayda vardır. Kesinlikle HİÇBİR TANELİ GIDA ALINMAYACAKTIR. Çorbalar dahil olmak üzere tüm gıdalar SIVI ve TANESİZ OLMALIDIR. Haşlama et suyu, tavuk suyu(sadece suyu!), Çay, neskafe, komposto suyu(tanesiz), Posasız meyve suları, ıhlamur gibi berrak sıvı gıdalar olmalıdır.
İlaç tetkikten bir gün önce(örneğe göre Pazar günü)ilk iki şişe saat 15 gibi ve üçüncü şişe saat 18 gibi içilmelidir. Bu şekilde ikinci ilacın bitiminden 2-4 saat içinde ishal şeklinde dışkılama sonlanmış olur ve hastanın dışkılama işlemi en geç saat 22 gibi bitmiş olur.
Hamile ve lohusaların bu ilaçları kullanmadan önce mutlaka doktorlarından izin almaları gerekir.
İlacın herhangi bir meyve suyu(ELMA SUYU gibi)ile birlikte alınması sizin açınızdan rahatlık sağlayacaktır.
Vişne suyu veya nar suyu gibi kırmızı renkli içecekleri, tetkik sırasında kan görüntüsü verebileceklerinden, tercih edilmemelidir.
Bu ilacın sizin sık miktarda büyük tuvaletinizi yapmanıza yol açacak bir müshil olduğunu unutmayınız. İlacın alımı sırasında bol miktarda sıvı ve vücut tuzlarını kaybedeceğinizden bu hazırlık sırasında özellikle su ve sulu tanesiz gıdaları normalden çok daha fazla miktarlarda yani 4 Litre gibi TANESİZ sıvı(günde 15 bardaktan fazla olacak şekilde)almanızda yarar vardır.
Bu bağırsak temizliği hastada bitkinlik yaratacağı için dışkılamanın bitimini takiben uykuya geçmek yararlı olacaktır.
Alınabilecek ilaçlar(doktorunuzun önerdiği seçeneklerden sadece birisi uygulanmalıdır)1. seçenek: Fleet Fosfosoda® suspansiyon(45 ml): 3 şişe tarife göre içilecek ve EK OLARAK Fleet enema® veya BT enema® lavman: bir adet akşam ve tam berrak boşalma olmazsa bir adet sabah makattan sıkılır. 2. seçenek: Golytely® bağırsak temizleme tozu: 4 Lt oda ısısındaki su içine konularak içilir. 3. seçenek: X-M diet solüsyon® 250 ml içilir ve EK OLARAK Fleet enema® veya BT enema® lavman: bir adet akşam ve tam berrak boşalma olmazsa bir adet sabah makattan sıkılır. 4. seçenek: Bekunis Draje, sıvı içecek alamayan ya da tolere edemeyen kusan hastalar Bekunis draje kolonoskopi den bir gün önceki akşam saat 18 den itibaren 5 dakika aralıklarla 20 adet içilir.